Hijlke's herinneringen - Een nieuw schip, De Onderneming
Nieuwe Wal in Heeg waar Hijlke a/b van de "Lastdrager" werd geboren
Hijlke Wiersma werd in 1907 aan boord van De Lastdrager in Heeg geboren als zoon van Klaas Hijlkes Wiersma en Sjoerdje Baukes Veenstra. In 1911 liet zijn vader een nieuw Skutsje bouwen (De Onderneming) die 10 jaar later weer werd verkocht. Hijlke trouwde in 1934 met Stien Wildeman uit Apeldoorn. Hij schreef zijn memoires in de jaren 1980 /1990,hij overleed in 2002 in Apeldoorn.
Hijlke Wiersma
Vader had werk op een stoomboot in Heeg gekregen, die op vaste dagen op Sneek en andere plaatsen voer. Dit heeft niet lang geduurd want al spoedig stapten ze over van de wal op het schip. Dat eerste schip was van moeders ouders, waarschijnlijk kregen zij toen een nieuw groter schip. Het schip was groot 29 ton en droeg de naam “Lastdrager”. De eerste die in het schip geboren werd was Bauke op 15 mei 1904 te Heeg. Daarna is Klaaske geboren op 12 oktober 1905 in Wommels en na een paar jaar ben ik geboren, mijn naam was Hijlke, op 23 december 1907 te Heeg. Zo moeder mij later verteld heeft ben ik geboren aan de oude wal te Heeg en dat het die nacht zo hard vroor dat het ijs in 1 nacht zo sterk was dat ze om het schip konden lopen. Ik zelf kan me niets herinneren van het oude schip, alles wat ik daarvan weet is mij verteld. Ook Gelske is nog op het oude schip geboren, dat was op 2 april 1910 in Heeg.
Zo kregen we dan een nieuw schip, ik weet niet het jaar maar Gels kon net lopen toen ik het heb horen vertellen, ik moet zo’n 4 jaar geweest zijn (1911). Toch kan ik me nog herinneren dat we daar aan de scheepshelling lagen en dat ik voor het eerst met vader en moeder mee mocht om het nieuwe schip te bezien en dat we toen op het achterdek stonden en door de kap en deurtjes binnen in de roef mochten zien. Het schijnt dat die gebeurtenis een diepe indruk op mij heeft gemaakt want altijd als ik nieuw hout of verf ruik denk ik terug aan dat ogenblik. (Bauke vertelde mij dat ons schip 16 meter lang was en 4 meter breed). (juist: 16,35 x 3,55)
Stoomschip in Heeg
Hijlke's vader Klaas Wiersma
Nu wil ik iets over ons schip schrijven, hoe het er uit zag. Het was van ijzer en was 37 ton groot, op het voordek aan de twee kanten was een reling van hout met een plank waar op stond: “K. Wiersma Heeg De onderneming 37 ton”. Op de kop van het roer zat een plaatje waar op stond: EMM (Eendracht Maakt Macht), zeker de naam van de schippersbond. Op het achterdek stond aan iedere kant een lier om het zwaard op en neer te laten. Bij de mast hadden we geen lier, wij moesten fok en zeil met de hand optrekken. Op het voordek stond een spil om het anker op te draaien. De hoogte van de roef was ongeveer een halve meter boven het dek en er waren aan iedere kant twee raampjes waarvoor een klein bloempotje kon staan en die we aan de buitenkant dicht konden doen, met een ijzeren schuif. Hoe groot de roef van binnen was weet ik niet precies, maar ik schat ongeveer 2½ bij 3 meter. Om naar beneden te komen moesten we de kap naar achteren schuiven en door de deurtjes met een trapje naar beneden, achter het trapje in de hele breedte was een bank waar de zitting af kon als bergplaats, achter de bank twee bedsteden met deurtje en achter, in iedere kooi, een patrijspoortje. Tegenover de bank stond een tafel met aan iedere kant twee stoelen, boven de tafel hing een olielamp en boven was een klein kapje dat open kon voor de frisse lucht.
Achter de stoelen, onder het gangboord, waren aan beide kanten kastjes en aan de rechterkant, tussen de kastjes, was een klein cabinetje met twee deurtjes die op slot konden.
Tussen roef en ruim was een ijzeren schot, waarin links een ijzeren deur zat dat doorgang tot het ruim gaf en ook om voorin te komen. In het midden, achter de tafel, stond een klein fornuis en rechts was een klerenkast en voor de ijzeren deur stond een oliestel.
Op het voordek was een luik dat ongeveer 25 cm van het dek hoog was en dat aan een kant opgetrokken kon worden, aan de opstaande rand zat van voren een klein schuifje dat open en dicht kon voor een beetje lucht. Om beneden te komen stapten we eerst op een klos en dan op de bank en zo kwamen we op de vloer. Voor in de kop van het schip, achter de bank, zaten twee kastjes. Naast de bank aan beide kanten waren twee tweepersoons bedsteden en daaronder een bergruimte. Het voorste slaapvertrek noemden we de durk. De durk was maar een klein vertrek van misschien 125 bij 150 cm. Tegenover de bank, naar achteren, was een ijzeren schot met een
Douwe Remery als eigenaar van
DE ONDERNEMING
schildert het skutsje wit
schuifdeur die toegang gaf tot de kisten, die we zo noemden. De kisten was een gang van ongeveer 1 meter breed en 2 meter lang, aan het eind daarvan was de mastkoker. Daar stond de mast in als hij opstond met een stapel ijzeren platen onderaan om de mast in balans te houden bij het op en neer laten . Het was levensgevaarlijk voor ons als kinderen beneden in de kisten te zijn als de mast opgezet werd want als je tussen de mast en de koker kwam werd je plat gedrukt. Aan beide zijden van de mast waren schotten geplaatst voor het afsluiten van het ruim en kisten . Als het schip leeg was konden de schotten worden weggenomen voor de doorgang naar het ruim. Naast het gangetje aan beide zijden was een bergruimte voor gereedschappen en brandstof. Boven op het dek voor de mast lagen twee luiken van ijzer op de kisten van ongeveer 8 cm hoog. Op het dek tussen kisten en durk stond de drinkwaterbak , deze was van ijzer en ongeveer 75 cm in het vierkant. Dit nieuwe schip is ongeveer in 1911 gebouwd op de scheepswerf in Groningen bij Balkmeijer.
Kort daarna kregen we in Heeg een nieuwe roeiboot, deze werd gemaakt bij de Jong op de Helling. Ik kan me nog herinneren dat we aan de Niewerwal in Heeg lagen toen ze met het bootje aan kwamen roeien. In dat bootje hebben we heel wat afgespeeld. Maar daarvoor was het in de eerste plaats niet, het was meer voor het gemak om bij laag water aan wal te komen en voor de veiligheid bij storm en als er iemand over boord zou vallen.
Zo ben ik in gedachten over het schip gewandeld en er ook van binnen doorgegaan. Ik zag alles weer opnieuw maar wel met de kinderogen van toen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb